Sách Hàn Phi Tử - Học Thuyết Pháp Trị hoàn thiện nhất của Trung Hoa cổ đại

Bởi Admin Blog - 08 Tháng 02, 2021

Pháp gia là một trong những trường phái tư tưởng lớn của Trung Quốc có tầm ảnh hưởng rất sâu rộng đến đời sống, xã hội của thời cổ đại. Những tư tưởng tiến bộ về phép trị nước cho thấy được vai trò rất quan trọng của pháp luật và những quy tắc chung của xã hội. Một trong những triết gia nổi tiếng về pháp gia phải kể đến cái tên đầu tiên là Hàn Phi Tử, và tác phẩm điển hình là sách Hàn Phi Tử bản dịch của Nguyễn Hiến Lê sẽ cho bạn thấy được những giá trị nổi bật về tư tưởng của nhà triết gia này cũng triết lý nhân sinh quan mà ta có thể học hỏi được để áp dụng vào đời sống, xã hội,...

Hàn Phi Tử là ai?

Cuộc đời/tiểu sử Hàn Phi Tử

Hàn Phi Tử còn được gọi là Hàn Phi (280 TCN - 233 TCN) là học giả nổi tiếng cuối thời kỳ Xuân Thu – Chiến Quốc, trong giai đoạn Tần Thủy Hoàng đang thống nhất Trung Hoa. Ông là tác giả của cuốn sách Hàn Phi Tử. Hàn Phi thuộc dòng dõi quý tộc nước Hàn, ông theo tư tưởng triết học Pháp gia.

Theo nhiều tư liệu thì Hàn Phi Tử có tật nói ngọng, không thể biện luận nhưng giỏi viết sách. Cùng với Lý Tư, Hàn Phi Tử là môn sinh của Tuân Tử (một trong những nhà tư tưởng triết gia lớn của Trung Quốc thời bấy giờ). Từ nhỏ Hàn Phi đã được tiếp thu tìm hiểu sâu sắc về các tư tưởng của các bậc hiền nhân đi trước (Nho gia, Đạo gia, Mặc gia,...).

Trong thời thế loạn lạc, nước Hàn suy yếu, Hàn Phi Tử đã nhiều lần dâng thư lên vua nhưng đều bị khước từ. Sau này khi Tần đánh Hàn, ông bị phái đi sứ nước Tần. Tại đây, những tư tưởng pháp trị của ông rất được Tần Thủy Hoàng thích. Sau này, do sự đố kị của bạn cũ là Lý Tư, ông đã bị bức tử trong ngục. Tuy nhiên, Tần Thủy Hoàng áp dụng đạo phát trị của ông một cách triệt để.

Tư tưởng của Hàn Phi Tử

Hàn Phi Tử tuy không phải là người khởi xướng đạo Phát Gia nhưng ông là người có tư tưởng hoàn thiện nhất về trường phái này. Học Thuyết Hàn Phi Tử được cải thiện và hoàn chỉnh rất nhiều không còn sự khô khan và cứng nhắc như những người đi trước, học thuyết của ông rất thuyết phục và sống động.

Hàn Phi cũng kế thừa tư tưởng của người thầy là Tuân Tử “nhân chi sơ tính bản ác”, con người sinh ra mang “bản ác”, là “tự tư tự lợi”, “sinh ra là đã tránh hại cầu lợi”. Do đó, ông cho rằng việc cai trị bằng nhân nghĩa chỉ có thể áp dụng cho số ít chứ không thể cho toàn thể số đông. Chính vì vậy, để cai trị cần phải có pháp luật, những hình phạt thích đáng sẽ trị được số đông. Những quan điểm, tư tưởng này được thể hiện rất rõ thông qua cuốn sách Hàn Phi Tử. Và ta có thể thấy những giá trị và điều ông nói phù hợp với mọi thời đại, khi phát luật là một thể chế của chính trị.

Những triết lý, nhân sinh quan học hỏi được từ Hàn Phi Tử

Sách Hàn Phi Tử có thể nói là một công trình văn hóa hết sức độc đáo mang rất nhiều giá trị về nghệ thuật, chính trị, xã hội và văn học,...Trong cuốn sách là một hệ thống tư tưởng Pháp Trị rất hoàn chỉnh của Hàn Phi. Và thông qua cuốn sách ta có thể thấy được rất nhiều giá trị triết lý nhân sinh quan có thể học hỏi được từ tác giả:

Thứ nhất, coi trọng pháp luật: “Pháp luật là chuẩn mực cho sự thưởng phạt “dùng pháp luật để trị nước là để khen ngợi người đúng, người phải, trách đúng người quấy thôi. Pháp luật không thể a dua người sang cũng như dây mực uốn theo gỗ cong”
Thứ hai, trọng “thế”: “Thế là địa vị, thế lực, quyền uy của người trị vì đất nước, có vị trí hết sức quan trọng, không thể thiếu được. Thế không chỉ là địa vị, quyền hành của vua mà còn là sức mạnh của dân, của đất nước, của vận nước.” Hàn Phi cho rằng: “ngoài pháp ra thì thế cũng là yếu tố có vai trò cơ bản trong đường lối chính trị.”
Thứ ba, trọng “thuật”: “Thuật chính là cách thức, là phương pháp, mưu lược, thủ đoạn trong việc tuyển và sử dụng người khi giao việc, nhờ nó mà luật pháp được thực hiện, giúp nhà vua có thể trị quốc, bình thiên hạ.” Phải trọng thuật, bậc đế vương mới có thể cai trị được thiên hạ.

Giới thiệu về sách Hàn Phi Tử và bộ bách gia tranh minh

Giới thiệu về sách Hàn Phi Tử

Sách Hàn Phi Tử là một trong những cuốn sách quý hiếm trong bộ Bách Gia Tranh Minh của dịch giả Nguyễn Hiến Lê. Cuốn sách thể hiện sâu sắc quan điểm, tư tưởng của Hàn Phi Tử, đem đến rất nhiều bài học về đời sống, xã hội và đặc biệt là chính trị.