Khám Phá 3 Sự Thật Bất Ngờ về Tâm Lý Học Hành Vi mà Bạn Chưa Biết

Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao mọi người hành xử như vậy, hoặc tại sao họ thường xuyên lựa chọn một hành động nào đó? Tâm lý học hành vi là một lĩnh vực nghiên cứu sâu sắc về những khía cạnh ẩn sau các hành vi con người. Trong bài viết này, Bizbooks sẽ chỉ ra 3 điều bạn có thể chưa biết về tâm lý học hành vi, những thông tin độc đáo có thể làm thay đổi cách bạn nhìn nhận về sự tương tác xã hội và quyết định hàng ngày của bản thân.

Hành Vi Của Con Người (Human Behavior) Là Gì?

Dựa trên các lý thuyết tâm lý học hành vi, ta có thể phân loại hành vi con người theo nhiều khía cạnh khác nhau dựa trên tính cách đặc trưng của mỗi người hoặc dựa vào nhiều tình huống cụ thể mà họ đối mặt.

"Hành vi con người" (Human Behavior) là một khái niệm khá rộng, mô tả các hành động và phản ứng của con người khi đối mặt với các ảnh hưởng từ môi trường bên ngoài hoặc từ lý trí, suy nghĩ bên trong họ. Để tìm hiểu sâu hơn về hành vi của một người, chúng ta cần nhận biết cách họ phản ứng trước những thách thức hoặc tình huống xảy ra khác nhau.

Việc đánh giá hành vi, tức là việc đưa ra nhận xét tích cực hoặc tiêu cực về hành động của người khác được thực hiện thường xuyên. Điều này phản ánh sự ảnh hưởng của bản chất tính cách và bản chất tình huống đối với hành vi của mỗi người.

Phân loại tâm lý học hành vi Con Người:

Khi quan sát cách mọi người hành động và đối mặt với các tình huống khác nhau, chúng ta có thể phân loại hành vi của con người thành nhiều loại khác nhau. Dưới đây là những hình thái phổ biến của hành vi con người.

Hành Vi Cụ Thể và Hành Vi Tổng Thể:

Hành Vi Cụ Thể (Molecular Behavior): Đây là những hành động xuất hiện đột ngột mà không đòi hỏi sự suy nghĩ trước. Ví dụ, nhắm mắt khi có vật thể gì đó đến gần.

Hành Vi Tổng Thể (Molar Behavior): Loại hành vi này xảy ra sau khi đã suy nghĩ kỹ. Ví dụ, thay đổi cách tiếp cận khi phát hiện ra một tình huống có thể gây hại.

Hành Vi Thấy Rõ và Hành Vi Không Thấy Rõ:

Hành Vi Thấy Rõ (Overt Behavior): Những hành động có thể quan sát và thể hiện bên ngoài, như ăn uống, chơi thể thao, và di chuyển.

Hành Vi Không Thấy Rõ (Covert Behavior): Những hành vi không hiển thị ra ngoài, như suy nghĩ, là ví dụ của loại hành vi này.

Hành Vi Tự Nguyện và Hành Vi Không Tự Nguyện:

Hành Vi Tự Nguyện (Voluntary Behavior): Là những hành động phụ thuộc vào mong muốn và quyết định của người thực hiện, như đi bộ, nói chuyện, hay viết lách.

Hành Vi Không Tự Nguyện (Involuntary Behavior): Xảy ra tự nhiên và không đòi hỏi sự suy nghĩ, như hít thở không khí.

Việc hiểu rõ về các loại hành vi này giúp chúng ta đàm phán với sự đa dạng và phức tạp của bản chất con người, tạo nên một góc nhìn toàn diện về tâm lý học hành vi.

Bốn nhóm tính cách phổ biến trong tâm lý học hành vi

Ngoài việc khám phá về hành vi con người, chúng ta cũng có thể tìm hiểu về các nhóm tính cách của con người và quá trình hình thành tính cách để hiểu rõ hơn về cách họ phản ứng với các tác nhân kích thích từ bên trong và bên ngoài. Một nghiên cứu quan trọng về hành vi con người đã phân loại tính cách thành bốn nhóm chính là lạc quan (optimistic), bi quan (pessimistic), cả tin (trusting) và đố kỵ (envious). Mặc dù có đến 4 nhóm tính cách, đáng tiếc khi đố kỵ lại là nhóm phổ biến nhất, chiếm hơn 90% tổng số người theo các chuyên gia.

1. Lạc Quan (Optimistic): Khoảng 20% của những người sống trong thế giới được cho là thuộc nhóm tính cách này. Người lạc quan giữ niềm hy vọng trong mọi tình huống và không ngừng cố gắng, mặc dù có thể trở nên bi quan trong một số tình huống.

2. Bi Quan (Pessimistic): Ước tính có khoảng 20% người trên thế giới thuộc nhóm tính cách này. Người bi quan thường nghi ngờ và e sợ mọi thứ xung quanh, nhưng cũng có thể trở nên lạc quan trong một số tình huống.

3. Cả Tin (Trusting): Khoảng 20% người sống trên thế giới được cho là có tính cách này. Đặc điểm chính của nhóm này là sự tin tưởng người khác mà không cần một lý do xác đáng, mặc dù vẫn có những tình huống mà họ có thể không tin tưởng mọi người.

4. Đố Kỵ (Envious): Theo nghiên cứu, ước tính có khoảng 30% số người trên thế giới thuộc nhóm tính cách này. Những người đố kỵ không luôn hành xử theo cách này, và họ cũng có thể giúp đỡ và thể hiện sự cảm thông với người khác.

Quan trọng nhất là một người có thể trở nên lạc quan, bi quan, cả tin và đố kỵ. Tất cả những đặc điểm tính cách này có thể tồn tại trong một con người, nhưng nhóm tính cách nào trội hơn sẽ được xác định là nhóm chính. Ví dụ, những người dễ tin tưởng người khác có thể được xếp vào nhóm cả tin (trusting)

Ứng Dụng Tâm Lý Học Hành Vi Trong Cuộc Sống Hàng Ngày

Bản thân con người thường thích chia sẻ về bản thân mình, kể về những thành công và đạt được mà không cảm thấy mệt mỏi. Do đó, để thu hút sự quan tâm của người khác, khuyến khích họ chia sẻ về chính bản thân là một chiến lược hiệu quả.

Nếu bạn muốn biết liệu có ai đó đang quan tâm đến bạn hay không, thử nghiệm đơn giản như ngáp hoặc cười có thể tạo ra hiệu ứng lan tỏa, khiến người khác làm theo bạn.

Để tìm hiểu ai đang quan tâm đến bạn, hãy nhìn vào họ thật lâu. Họ sẽ cảm thấy lúng túng và có khả năng tương tác và chia sẻ nhiều hơn với bạn.

Hiệu ứng bắt đầu kích thích hành vi là một yếu tố quan trọng. Cảm nhận sự năng động của những ngày đầu tháng hoặc năm mới để đặt ra mục tiêu, lập kế hoạch và tận dụng cơ hội bán hàng.

Buổi sáng và cuối ngày là thời điểm tốt nhất để ghi nhớ thông tin. Tận dụng thời điểm này để tối ưu hóa khả năng ghi nhớ.

Muốn biết ai trong đám đông thích bạn? Hãy hét thật to trong những lúc đó, và người khác có thể tỏ ra thích bạn hơn.

Những điều trên giúp bạn tiếp cận ngành tâm lý học và giải đáp những câu hỏi về tâm lý học hành vi, từ lịch sử hình thành đến ứng dụng thực tế trong đời sống hàng ngày.

Công Việc của Nhà Tâm Lý Học Hành Vi

Các chuyên gia tâm lý học hành vi thường thực hiện nghiên cứu và cung cấp dịch vụ tư vấn cho những cá nhân đang đối mặt với vấn đề hành vi. Họ đồng thời hợp tác với các nhóm để phát triển các biện pháp can thiệp hiệu quả nhằm thay đổi hành vi xã hội. Chẳng hạn, họ có thể phát triển chương trình nhằm giảm hành vi thô bạo trong các môi trường học đường hoặc tập trung vào giảm lạm dụng chất kích thích ở thanh niên.

Ngoài việc cung cấp dịch vụ trị liệu, những chuyên gia này còn có thể giảng dạy các khóa học hoặc thuyết trình tại các trường đại học hoặc hội nghị về các chủ đề liên quan đến lĩnh vực chuyên môn của họ, như phát triển trẻ em hoặc kỹ thuật trị liệu nhận thức.

Kết luận

Tóm lại, tâm lý học hành vi không chỉ là một lĩnh vực nghiên cứu khoa học, mà còn là công cụ hữu ích cho sự phát triển cá nhân và xã hội. Hy vọng những thông tin trong bài viết sẽ mang lại giá trị cho các bạn. Hãy theo dõi Bizbooks thường xuyên để cập nhật thêm nhiều kiến thức về sách và đời sống.

Tham khảo tủ sách tâm lý học hành vi của nhà Bizbooks tại đây: